
David Dabede Mabuza, wahoze ari Visi Perezida wa Afurika y’Epfo, yapfuye afite imyaka 64, nk’uko byemejwe ku wa Gatatu, tariki ya 3 Nyakanga 2025.
Inkuru y’urupfu rwe yamenyekanye binyuze mu itangazo ryatanzwe n’ishyaka rya ANC (African National Congress) ndetse n’ibiro bya Perezida wa Afurika y’Epfo, Cyril Ramaphosa. Amakuru atangazwa n’ibitangazamakuru nka Reuters na Associated Press yemeza ko Mabuza yaguye mu bitaro byo mu Ntara ya Mpumalanga, aho yari arwariye mu gihe gito gishize.
David Mabuza yabaye umwe mu bayobozi b’icyitegererezo mu ishyaka ANC ndetse no mu miyoborere y’igihugu. Yabaye Minisitiri w’Intara ya Mpumalanga kuva mu 2009 kugeza muri 2018, nyuma aza kugirwa Visi Perezida wa Afurika y’Epfo ubwo Cyril Ramaphosa yajyaga ku butegetsi.
Azwi cyane ku ruhare yagize mu gutsindira Ramaphosa amatora y’imbere mu ishyaka muri 2017, bituma bimworohera kugera ku mwanya wa Perezida. Mabuza yari azwi nk’umuyobozi ushishoza kandi ushoboye guhuza impande zitandukanye zishyamirana muri politiki ya ANC, akaba ari nayo mpamvu bamwitaga izina ry’akabyiniriro ka “The Cat”, kubera uburyo yakundaga kwivana mu ibibazo bikomeye yahuye nabyo.
Mu myaka ya vuba mbere y’uko ava ku butegetsi mu 2023, Mabuza yari amaze igihe atagaragara cyane mu ruhame kubera ibibazo by’ubuzima. Hari igihe yagiye kwivuriza mu Burusiya, ndetse byagiye bivugwa ko afite uburwayi bwamuteraga intege nke. Nubwo atigeze asobanura mu buryo burambuye ikibazo cy’ubuzima bwe, yagiye agaragaza ko ashaka guha amahirwe abandi bayobozi bashya mu ishyaka n’igihugu muri rusange.
Urupfu rwe rwababaje benshi, cyane cyane mu ishyaka ANC no mu Ntara ya Mpumalanga aho yakuriye akanakorera igihe kirekire. Perezida Cyril Ramaphosa yatangaje ko David Mabuza yari umugabo w’intwari, waharaniye iterambere ry’abaturage, by’umwihariko abatuye uturere twari dusigaye inyuma. Yavuze ko igihugu kibuze umuyobozi w’ingirakamaro, witanze cyane mu kubaka umusingi w’ubumwe no gukemura amakimbirane mu ishyaka.
Mabuza yari yize amashuri makuru mu burezi, mbere y’uko yinjira muri politiki. Yakunze kugaragaza umwihariko mu bikorwa byo guteza imbere uburezi, ubuzima n’iterambere ry’icyaro. Nubwo bamwe bamunenze ku kuba yarigeze gushinjwa ruswa n’ibindi bikorwa bidasobanutse, hari abandi bamushimaga kubera ubushobozi bwe bwo gukemura ibibazo mu mahoro no gutuma ANC igumana ubumwe.
Urupfu rwa David Mabuza rubaye mu gihe Afurika y’Epfo ikomeje guhangana n’ibibazo bikomeye by’ubukungu, ubushomeri n’igitutu cya politiki. Abasesenguzi bavuga ko urupfu rwe rusize icyuho mu bayobozi bafite uburambe n’ubushobozi bwo guhuza ibice bitandukanye by’ishyaka no kurinda igihugu kwimakaza ihangana rishingiye ku nyungu za politiki.
David Mabuza asize amateka akomeye muri politiki y’Afurika y’Epfo. Azahora yibukwa nk’umwe mu bayobozi bari bafite ubushobozi bwo guhindura icyerekezo cy’igihugu mu gihe cyari gikomeye cyane. Umuhango wo kumuherekeza mu cyubahiro uteganyijwe mu cyumweru gitaha, aho biteganyijwe ko azashyingurwa muri Mpumalanga, aho yavukiye akanakorera imyaka myinshi.