
Kubaha umico n’indangagaciro za muntu ni ishingiro zikomeye kandi z’ingenzi mu buzima , mu mutekano n’iterambere ry’abantu n’ibihugu. Iyo abantu bubahana, barushaho gukorera hamwe, gutega amatwi no kumva ibitekerezo by’abandi, ibyo bigatuma imibanire yabo irushaho kuba myiza. Ubu bwubahane bugomba gushingira ku kumva ko umuntu wese afite agaciro n’uburenganzira bwo kubaho atavanguwe. Mu Rwanda, nk’igihugu cyanyuze mu mateka akomeye, kwimakaza umuco wo kubahana ni igice cy’ingenzi cy’ubwiyunge n’iterambere rirambye. Kubaha si umico w’abantu b’intore gusa, ahubwo ni igihango cyiza hagati y’abaturage bose.
Mu kazi, kubaha imico y’abandi bituma habaho ubufatanye, guhanahana ibitekerezo no kunoza imikorere. Abakozi bumva bahawe agaciro bagakora batekanye kandi bafite ubushake bwo gutanga umusaruro. Abayobozi bubaha abo bayobora barakundwa, ndetse bakagira n’ijambo riremereye mu bigo bayoboye. Ibi bigira uruhare mu kugabanya amakimbirane n’ikusanyamakuru ritagenda neza, bityo hakabaho umusaruro urambye. Umuco w’akazi wubakiye ku bwubahane ukura ibigo mu bibazo kandi ukabishyira ku isonga.
No mu burezi, kubaha imico y’abanyeshuri n’abarezi ni urufunguzo rw’amasomo afite ireme. Umwana wubashywe yisanzura mu ishuri, agatanga ibitekerezo, akanagira icyizere mu byo akora. Uburyo umwarimu yitwara imbere y’abanyeshuri bwigisha byinshi birenze ibyo avuga, kuko n’imyitwarire ye itanga isomo. Iyo ishuri ritanga ubutumwa bwubaka, abana bakurana imico myiza ituma baba abagabo n’abagore bazima b’igihugu. Uko amashuri yimakaza indangagaciro z’ubwubahane, ni ko ireme ry’uburezi ryiyongera.
Mu miryango, kubahana hagati y’ababyeyi n’abana, hagati y’abashakanye, ndetse no mu baturanyi ni isoko y’ituze n’ubwumvikane. Imiryango yubakiye ku bwubahane iraramba, ikagira amahoro n’imbaraga zo guhangana n’ibibazo by’ubuzima. Abana bakurira mu muryango urimo icyubahiro bahakura indangagaciro zibafasha kubana neza n’abandi aho bageze hose. Iyo abana batigishijwe kubahana, bakura bumva ko gukandamiza cyangwa gusuzugura abandi ari ibisanzwe. Uruhare rw’umuryango mu kubaka sosiyete yubaha umuntu ntirugomba kwirengagizwa.

Kubaha umuntu bisobanuye kwemera ko afite uburenganzira bwo gutekereza, kuvuga, no kwitwara ukurikije icyo yemera cyose kidahungabanya abandi. Iyo abantu batemera gutandukana kw’imico, imyizerere n’imyemerere, haba intandaro y’amacakubiri n’ivangura. Mu buzima rusange, iyo umuntu yumva ko yubashye, nawe yubaha abandi, bityo hakabaho guhuza imbaraga mu kubaka ejo heza. Uyu muco utuma abantu barangwa n’ubufatanye aho guhangana. Iyo bibaye imyumvire rusange, igihugu cyubaka umusingi w’imibanire y’ubwumvikane.
Mu nzego z’ubuyobozi n’imiyoborere, kubaha abaturage ni igice cy’ingenzi mu kubungabunga umutekano no kugirira icyizere ubuyobozi. Iyo umuturage yumva ko yumviswe, yubashye kandi ko uburenganzira bwe bwubahirizwa, atanga umusanzu we mu iterambere nta gahato. Abayobozi nabo iyo bubashywe, barushaho gukora kinyamwuga no kwiyubaha. Umuco wo guhana agaciro hagati y’abayobozi n’abaturage ni ishingiro ry’imiyoborere iboneye. Iyo habayeho kubahana, ubufatanye buvamo iterambere ryihuse.
Mu rwego rw’igihugu, kwimakaza indangagaciro z’ubwubahane bigira uruhare runini mu kubaka ubumwe n’ubwiyunge burambye. U Rwanda rwagaragaje ko ubwo bwubahane bushobora kongera kubaka igihango gishya nyuma y’ibihe by’amateka mabi. Abaturage b’ubumwe bubakiye ku bwubahane bubahana mu mvugo, mu bikorwa, no mu myumvire. Ibi bitanga icyizere ko n’ubukungu, uburezi, ubuvuzi n’izindi nzego zatezwa imbere hatabayeho gusiga abandi inyuma. Kubahana rero si umuco gusa, ni igikoresho cy’iterambere.
N’ahandi ku isi, ibihugu bikomeye byageze ku ntera ishimishije kuko abaturage babyo bamenye kubahana no kubaha ubwisanzure bw’undi. Ubwubahane buhuza abantu b’ingeri zitandukanye bigatuma habaho imikoranire irambye no guhanga udushya. Mu bukungu, uburezi, ubuvuzi no mu itumanaho, kubahana birakenewe kugira ngo abantu bumve ko bafite ijambo. Iyo abantu bafite icyizere n’agaciro, bakora cyane kandi bagatanga umusaruro. Ni yo mpamvu n’u Rwanda rudakwiye gusigara inyuma mu gushyira imbere izo ndangagaciro.
Kubaha imico n’indangagaciro za muntu ni umusingi w’imibanire myiza n’iterambere ry’igihugu. Iyo abantu batangiye kubahana guhera mu muryango, ishuri, akazi no mu buyobozi, igihugu cyose kirahinduka. Imikoranire iba myiza, amahoro araganza, kandi abantu barushaho gukora bifitiye icyizere. Gutoza umuco w’ubwubahane ni ukubaka igihugu kirambye kandi gitekanye. Iyi ni intambwe ikomeye yerekeza u Rwanda ku iterambere ryuzuye kandi ridaheza.