
Ku itariki ya 4 Nyakanga 1994, u Rwanda rwinjiye mu gihe gishya cy’amateka. Nyuma y’imyaka myinshi y’ubutegetsi bushingiye ku ivangura, ubwicanyi, no gusenya igihugu, ingabo za Rwandan Patriotic Army (RPA), zishingiye ku mutwe wa politiki wa Rwandan Patriotic Front (RPF-Inkotanyi), zinjiye i Kigali zisoza urugamba rwo kubohora igihugu.
Ibi byahagaritse Jenoside yakorewe Abatutsi yari imaze iminsi 100 ihitana ubuzima bw’abasaga miliyoni, mu gihe isi yose yareberaga.Urugamba rwo kwibohora rwatangiye ku ya 1 Ukwakira 1990, ubwo RPA yambukaga umupaka wa Uganda n’u Rwanda igamije guharanira uburenganzira bw’impunzi z’Abanyarwanda zari zarirukanywe mu gihugu kuva mu myaka ya 1959, ndetse no guhagarika ubuyobozi bushingiye ku irondakoko bwari bwarimakajwe. Icyakora urugamba rwakomereje mu nzira nyinshi, hakabamo ibiganiro by’amahoro hagati ya Leta y’u Rwanda n’Inkotanyi, birimo amasezerano ya Arusha yasinywe mu 1993.
Ibyo biganiro byaranzwe n’uburiganya bwa Leta y’icyo gihe, kuko nyuma y’amasezerano, hakomeje gutegurwa Jenoside, ishyirwa mu bikorwa nyuma y’ihanurwa ry’indege yari itwaye Perezida Juvénal Habyarimana ku ya 6 Mata 1994.Kuva icyo gihe, Jenoside yatangiye ku mugaragaro, igakorwa n’ingabo za Leta, interahamwe n’abaturage bashishikarijwe kwica, by’umwihariko Abatutsi. Abatabaye u Rwanda ni RPA yonyine, kuko amahanga yari yarananiwe no kubuza Jenoside kuba, ndetse UNAMIR yari yoherejwe n’Umuryango w’Abibumbye, yambuwe ububasha bwo gutabara.
Inkotanyi zagabye ibitero mu gihugu hose, zigenda zigarura umutekano, zifungura imijyi minini, zifasha bahigwaga guhungira ahari umutekano kugeza ubwo Kigali yafashwe ku ya 4 Nyakanga 1994.Uwo munsi wabaye ikimenyetso cy’imbaraga z’ubutwari, icyizere n’intsinzi ku Banyarwanda benshi bari bararenganye, barahigwa, baracibwa, abandi barahunga. Wabaye intangiriro y’ubuzima bushya bw’icyizere, ubwiyunge, n’iterambere.
RPF-Inkotanyi yashyizeho Leta y’Ubumwe bw’Abanyarwanda, iyobowe na Perezida Pasteur Bizimungu, na Visi Perezida Paul Kagame, aho abaturage bose bari bemerewe uburenganzira bungana, hatitawe ku moko cyangwa inkomoko.Uyu munsi wa 4 Nyakanga wizihizwa buri mwaka nk’Umunsi wo Kwibohora, mu rwego rwo kuzirikana igikorwa cy’ubutwari cyagaruye igihugu ku murongo. Ni umunsi u Rwanda rwibuka abitanze ngo igihugu kibohoke, runagaragaza aho rugeze mu rugendo rwo kwiyubaka. Ibikorwa by’uyu munsi birimo ibirori bikomeye birangwa n’imyiyerekano y’ingabo, ibiganiro, indirimbo n’imivugo byerekana urukundo rw’igihugu, ndetse n’amasengesho yo gushimira Imana.
Kwibohora ntibisobanura gusa gutsinda intambara ya gisirikare. Ni urugendo rurerure rwo kwibohora mu bitekerezo, kwigobotora inzigo, ubugome, no guharanira iterambere rishingiye ku bumwe, amahoro n’ukuri. Uyu munsi utwibutsa ko u Rwanda rwashoboye guhindura amateka y’amarira n’umwijima rukaba igihugu cy’icyitegererezo ku isi yose mu bijyanye no kwiyunga, kurwanya ruswa, no guharanira imibereho myiza y’abaturage bose.Kwibohora ni umurage, ni isomo n’ihuriro ry’icyerekezo.
Uyu munsi utwibutsa ko buri wese afite uruhare mu kubaka u Rwanda rw’ejo ruzira ivangura, rusangiye uburenganzira, kandi ruzira gusubira mu mateka mabi yaciye ibintu. Niyo mpamvu twese tugomba kuwizihiza dutekereza ku nshingano zacu nk’Abanyarwanda b’ubu n’ab’ahazaza.